5 listopada 2016
wyświetleń: 8048

Ciekawostki historyczne: Setna rocznica ogłoszenia aktu 5 listopada

W kolejnym cyklu historycznych ciekawostek prezentujemy artykuł nadesłany do naszej redakcji przez Zygmunta J. Orlika. Dotyczy setnej rocznicy ogłoszenia aktu 5 listopada.

Reklama

Gdy 28 lipca 1914 r. wybuchła wojna, nikt nie przypuszczał, że będą to długie czteroletnie zmagania nazwane później wojną światową. Bywało, że zmobilizowani wtedy żołnierze tak oto żegnali bliskich: niy starejcie się, my tam co trzeba roz dwa załatwiymy i na gody bydymy już nazod w chałpie".

W pierwszych dniach wojny nie było na ziemi pszczyńskiej nastrojów antywojennych. Pojawiły się, gdy z pól bitewnych zaczęły napływać zawiadomienia o śmierci żołnierzy Pszczyniaków.

Mijały dni i miesiące, nic nie świadczyło o tym , że koniec wojny jest blisko. Wręcz przeciwnie. W 1915 r. na polu przy drodze do Ćwiklic zamiast oczekiwanych gołębi pokoju osiadły niemieckie samoloty myśliwskie, a wokół miasta rozlokowano artylerię przeciwlotniczą. A działo się tak dlatego, bo w naszej niewielkiej Pszczynie, w pałacu księcia, zamieszkał cesarz Wilhelm II, zaś budynek zwany Paleją zajęło naczelne dowództwo sił niemieckich, a więc feldmarszałek Hindenburg i kwatermistrz gen. Ludendorff ze swymi ludźmi. To oni do października 1918 r. decydowali o najważniejszych sprawach wojennych. Cesarz był wobec nich uległy, zgadzał się z ich pomysłami.

Po dwóch latach krwawych walk z trudem uzupełniano żołnierskie szeregi. Gorączkowo szukano nowych rezerw ludzkich. Widziano je na terenie zajętego zaboru rosyjskiego. Aby jednak zjednać Polaków do walki za Państwa Centralne, trzeba było im coś obiecać. Kartą przetargową była obietnica odrodzenia państwa polskiego. Architektem tego pomysłu był Ludendorff. To w jego gabinecie opracowano zręby tej obietnicy, co Niemcy wraz z Austro-Węgrami ogłosiły jak Akt 5 listopada 1916r. w Warszawie, a więc dokładnie sto lat temu.

Dodajmy, że w gabinecie Ludendorffa zrodziło się sporo różnych wojennych pomysłów. Podajmy tu chociażby kolejny z nich, który zaskoczy wielu Pszczyniaków. Otóż warto wiedzieć, że to z Palei poszły w kwietniu 1917 r. rozkazy przewiezienia Lenina do Rosji. Ludendorff doglądal tej operacji, która doprowadziła do październikowej rewolucji bolszewickiej i wycofania się Rosji z wojny. A o taki rozwój wydarzeń przecież chodziło. Ludendorf triumfował.

Dziś Paleja jest w prywatnych rękach i stoi pusta. Różne były pomysły jej zagospodarowania. Interesującą propozycję złożył przedsiębiorca Artur Kliś, który chciałby w tym gmachu widzieć Muzeum Pierwszej Wojny Światowej. Powiązania Palei z tą wojną są oczywistei silne. Ze względu na koszta pomysł Klisia jest osamotniony, a szkoda

Zygmunt J. 0rlik